(Škodawerke Pilsen, Protektorat Czech i Moraw, 1939-1945 r.)
numer inwentarzowy LMW-KI-2727

Podpisany w czerwcu 1919 r. Traktat Wersalski nakładał na pokonane Niemcy liczne ograniczenia polityczne, gospodarcze i militarne. Rygorystycznie zmniejszały one stan osobowy i uzbrojenie armii niemieckiej – przede wszystkim artylerię, która dominowała na polach bitewnych I wojny światowej. Nowo powstała Reichswehra w latach 20. XX w. używała (za zgodą Aliantów) w ograniczonej ilości tylko armat polowych kal. 77 mm i lekkich haubic polowych kal. 105 mm. Już w 1927 r. – po zakończeniu działalności alianckich komisji kontrolnych – w biurach konstrukcyjnych zakładów Krupp i Rheinmetall rozpoczęto wstępne prace nad nową, ciężką haubicą polową kaliber 150 mm dla przyszłej, odbudowywanej armii niemieckiej. Prace te oraz wszystkie jej badania i testy prowadzono aż do 1930 r., co miało przełożenie na dopracowanie wszelkich szczegółów nowego wzoru broni. Finalnie nowa haubica przyjęta została na uzbrojenie pod oficjalnym oznaczeniem jako 15 cm schwere Feldhaubitze 18 (s.F.H. 18). Produkowana była w kilku zakładach zbrojeniowych od 1933 r. aż do końca wojny. Szacuje się, że powstało około 7,5 tys. sztuk s.F.H. 18 i jej wersji zmodernizowanej s.F.H. 18 M.

Nowa haubica miała dwuwarstwową gwintowaną lufę (40 bruzd prawoskrętnych) o długości 4,4 m z nakręconą w tylnej części nasadą zamkową. Otwór wlotowy lufy zamknięty zamkiem klinowym z klinem poziomym. W kołysce pod lufą hydrauliczny opornik, a nad lufą hydropneumatyczny powrotnik. Łoże haubicy rozporowe z dwoma rozstawnymi ogonami zakończonymi lemieszami, co umożliwiało maksymalny kąt ostrzału w pionie +45º, a w poziomie po 30º w prawo i lewo od osi wzdłużnej działa. W celu odchudzenia haubicy zrezygnowano z tarczy ochronnej zakładając, że s.F.H. 18 nie będą zmuszone prowadzić ognia bezpośredniego. Ważąca w położeniu marszowym ponad 6 ton ciężka haubica polowa holowana była – po zdjęciu lufy – trakcją konną (koła ze stalowymi obręczami) lub trakcją motorową (koła z bandażami kauczukowymi) ciągnikami półgąsienicowymi.

Haubice s.F.H. 18 stanowiły uzbrojenie jednostek artylerii polowej w poszczególnych dywizjach oraz samodzielnych dywizjonów wchodzących w skład artylerii odwodu Naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych (Oberkommando des Heeres). 1 września 1939 r. w armii niemieckiej było ponad 2000 sztuk haubic tego wzoru. Odegrały one znaczącą rolę w działaniach Wehrmachtu na wszystkich frontach – włącznie z kampanią w Afryce Północnej. Chwalono je powszechnie za niezawodność i dużą siłę niszczącą pocisków. Wykorzystywano je do ostrzeliwania rejonów koncentracji wojsk przeciwnika, niszczenia stanowisk jego artylerii – oraz prowadząc ogień na wprost – niszczenia umocnionych punktów oporu i zwalczania nieprzyjacielskich wozów bojowych. Do strzelania używano amunicji rozdzielnego ładowania z pociskami burzącymi Gr. 19, przeciwbetonowymi Gr. 19 Beton, dymnymi Gr. 19 Nb o masie około 40 kg i więcej oraz o wiele lżejszych pocisków kumulacyjnych Gr. 19 FES-HI/A i przeciwpancernych podkalibrowych Pzgr. 39 TS.

W 1942 r. powstała samobieżna wersja ciężkiej haubicy polowej s.F.H. 18 o nazwie „Hummel” („Trzmiel”) stworzona do współpracy z czołgami i piechotą zmechanizowaną w niemieckich dywizjach pancernych i grenadierów pancernych. Nieco zmodernizowana haubica wykorzystywała podzespoły czołgów PzKpfw III i PzKpfw IV. Powstał bardzo udany wóz bojowy z silnikiem umieszczonym w środku (bezpośrednio za skrzynią przekładniową) i z dużym – odkrytym od góry – przedziałem bojowym w tylnej części pojazdu z płytami pancernymi o grubości od 10 mm (przedział bojowy) do 30 mm (przednia dolna płyta kadłuba i nadbudówka nad przedziałem kierowania). Ważący 23,5 t pojazd uzyskał pozytywne oceny od gremiów decyzyjnych i na początku 1943 r. skierowany został do produkcji seryjnej, która prowadzona była w kilku fabrykach. Montaż końcowy dział samobieżnych odbywał się w zakładach Deutsche Eisenwerke w Duisburgu. W sumie do końca wojny powstało ponad 700 dział samobieżnych „Hummel” wysoko ocenianych przez załogi za siłę ognia, dużą niezawodność techniczną oraz mobilność. Walczyły one z sukcesami na froncie wschodnim, zachodnim oraz we Włoszech.

Lufa haubicy o numerze seryjnym R 1073 zakupiona została do zbiorów muzeum w czerwcu 2005 r. od osoby prywatnej. Według relacji tej osoby pozyskana została w wyniku eksploracji dawnego miejsca składowania artefaktów pobojowisk z czasów II wojny światowej. Jakimś cudem ocalała i nie trafiła do huty. Nie udało się ustalić czy pochodzi z wersji holowanej haubicy czy samobieżnej. Bezpłatny transport lufy do Drzonowa zapewniło dowództwo 4. Zielonogórskiego Pułku Przeciwlotniczego w Czerwieńsku.

Dane taktyczno-techniczne:
Kaliber 15 cm (149,1 mm)
Długość lufy 4,44 m (L/29,5)
Masa bojowa haubicy 5512 kg
Ciężar pocisku burzącego 43,6 kg
Prędkość wylotowa pocisku 520 m/s
Donośność max. 13,3 km
Szybkostrzelność 4 strz./min
Obsługa 12 żołnierzy

Tekst i zdjęcia Tadeusz Blachura